Konya'da zamanda yolculuk yapıp Selçuklu sultanlarının ve vezirlerinin dünyasına adım atmak ister misiniz? Öyle bir yer düşünün ki taş, ustasının elinde bir dantel gibi işlenmiş, turkuaz çiniler gökyüzüyle yarışıyor ve yaklaşık 800 yıllık sırlar duvarlarında fısıldıyor. Konya'nın tarihi zenginlikleri arasında kaybolurken, Nereyi mutlaka görmeliyim? diye sorduğunuzu duyar gibiyim. İşte bu sorunun en zarif cevaplarından biri Alaaddin Tepesi'nin hemen karşısında sizi bekliyor. Bu yazıda, Konya gezinizin en unutulmaz duraklarından biri olacak İnce Minareli Medrese’de yapılacak şeyler listesini sizin için hazırladık. Burası sadece bir müze değil, aynı zamanda Selçuklu estetiğinin ve zekasının canlı bir kanıtı. Gelin, bu taş ve ahşap şaheserinin kapısından birlikte girelim ve sizi nelerin beklediğini görelim: nefes kesen bir kapı, hüzünlü bir minare ve içinde paha biçilmez hazineler saklayan bir müze.   

Selçuklu taş işçiliğinin zirvesi olan anıtsal kapıdaki detayları keşfedin

Medreseye doğru yürürken daha uzaktan bile sizi kendine çeken devasa bir yapı fark edeceksiniz: Taç Kapı. Sakın burayı sıradan bir giriş kapısı sanmayın. Selçuklu mimarisinde kapılar, yapının kimliğini, gücünü ve amacını anlatan birer anıttır. İnce Minareli Medrese'nin kapısı da tam olarak bunu yapıyor; binanın ana duvarlarından dışarıya doğru cesurca taşarak Ben buradayım ve anlatacak bir hikayem var diyor.   

Bu kapının önünde durup başınızı yukarı kaldırdığınızda, kendinizi adeta bir taş senfonisinin içinde bulacaksınız. Gözlerinizi biraz odaklayın, çünkü her santimetrekarede ayrı bir detay gizli. Birbirine geçen, sonu ve başlangıcı belli olmayan geometrik desenler, Selçuklu sanatının evrenin sonsuzluğunu ve ilahi düzeni yansıtma arzusunun bir ifadesidir. Bu sert geometrinin arasından filizlenen bitkisel motifler, kıvrımlı dallar ve yapraklar ise taşa hayat ve cennetten bir esinti katıyor.   

Detaylar arasında en çok dikkat çekenlerden biri de kuşkusuz usta hattatların elinden çıkmış yazı kuşaklarıdır. Bu zarif Selçuklu sülüsüyle işlenmiş hatlar, Kuran-ı Kerim'den Yasin ve Fetih surelerini içerir. Yasin suresinin Kuran'ın kalbi olarak bilinmesi ve Fetih suresinin Zafer anlamına gelmesi, bu kapıya sadece dini bir derinlik katmakla kalmaz, aynı zamanda güçlü bir mesaj verir. Yapının inşa edildiği 13. yüzyıl ortaları, Anadolu Selçukluları'nın Moğol baskısı altında olduğu çalkantılı bir dönemdi. Güçlü vezir Sahip Ata Fahrettin Ali tarafından yaptırılan bu medresenin kapısına Zafer suresinin işlenmesi, aslında siyasi zorluklara karşı bir kültür ve inanç manifestosuydu. Bu kapı, Selçuklu ruhunun dimdik ayakta olduğunun taşa kazınmış haliydi.   

Şimdi size küçük bir sır vereyim. Kapıyı incelerken giriş kemerinin hemen üzerindeki küçük rozetlere dikkatle bakın. Orada, bu ölümsüz eseri yaratan mimarın imzasını göreceksiniz: Amel-i Kelûk bin Abdullah, yani Abdullah oğlu Keluk'un işi. Bu küçük imza, 750 yıllık bir sanat eserini kişiselleştiriyor ve bizi o büyük ustanın dehasıyla tanıştırıyor. 

Adını aldığı turkuaz çinili zarif minarenin kalıntılarını görün

Medresenin o görkemli taş kapısının hemen yanında, daha narin ve farklı bir karakterde bir yapı yükselir: yapıya adını veren o meşhur ince minare. Ancak bu minarenin hikayesi biraz hüzünlü. Aslında ilk yapıldığında, iki şerefeli, gökyüzüne doğru zarifçe uzanan çok daha yüksek bir kuleydi. Fakat 1901 yılında talihsiz bir günde düşen yıldırım, minarenin üst kısmını ve bir şerefesini alıp götürmüş. Bugün gördüğümüz, o görkemli kulenin bize kalan yadigarıdır.   

Bu hikaye sizi üzmesin, çünkü geriye kalanlar bile Selçuklu sanatının ne kadar incelikli olduğunu göstermeye yetiyor. Minarenin kesme taş kaidesinden sonra başlayan tuğla örgülü gövdesine bir bakın. Sekizgen gövde üzerinde kullanılan sırlı tuğlaların ve çinilerin rengi sizi büyüleyecek. O eşsiz maviye neden turkuaz dendiğini hiç düşündünüz mü? Kelime, Avrupalıların bu rengi ilk kez Türk topraklarında görmesiyle Türk taşı veya Türk mavisi anlamında dillerine yerleşmiştir. Yani şu an tam da o rengin anavatanına bakıyorsunuz.   

Burada durup bir anlığına düşünün. Yan yana duran iki yapı: Biri masif, oymalı, gücü ve otoriteyi simgeleyen taştan bir kapı. Diğeri ise hafif, zarif, gökyüzünün rengini taşıyan tuğladan bir minare. Bu tesadüf değil. Selçuklu mimarları malzemelerin dilini çok iyi biliyorlardı. Ağır ve dayanıklı taş, devletin yeryüzündeki sarsılmaz gücünü (devlet) temsil ederken; hafif, renkli ve göğe yönelen tuğla minare, inancın ve ruhun manevi yükselişini (din) simgeliyordu. Yani siz aslında, Selçuklu dünya görüşünün somut bir ifadesi olan, dünyevi güç ile ilahi inancın mükemmel dengesinin kesişim noktasında duruyorsunuz.

Müze içindeki Selçuklu ve Osmanlı dönemi taş ve ahşap eserleri gezin

Taç Kapı'nın görkeminden ve minarenin zarafetinden sonra içeri adım attığınızda sizi bambaşka bir atmosfer karşılıyor. Dışarının anıtsallığının yerini, kapalı avlunun sakin ve huzurlu ortamı alıyor. Burası, bir zamanlar hadis ilminin öğretildiği, avlusunda öğrencilerin ders yaptığı bir ilim yuvasıydı. Başınızı yukarı kaldırdığınızda, ortadaki büyük kubbenin tuğla işçiliğine ve kenarlarını süsleyen Kûfi hatla yazılmış El−Mu¨lku¨−Lillah (Mülk Allah'ındır) yazısına hayran kalacaksınız. Avlunun etrafındaki küçük odacıklar ise bir zamanların öğrenci hücreleriydi.   

Bugün bu medrese, Taş ve Ahşap Eserler Müzesi olarak çok önemli bir görevi yerine getiriyor. Müzede sergilenen eserler arasında en dikkat çekicileri, bir zamanlar Konya'yı çevreleyen ve artık ayakta olmayan şehir surlarından kurtarılan kabartmalardır. Bu eserler, aslında kayıp bir şehrin son tanıklarıdır. Müze, bu mimari yetimler için bir sığınak olmuş ve Selçuklu başkentinin ruhunu günümüze taşımıştır.   

Bu eserler arasında özellikle iki sembol öne çıkıyor:

Çift Başlı Kartal: Selçukluların en bilinen sembolü olan bu heybetli figür, sadece bir kuş değildir. Doğuya ve Batıya aynı anda bakan başları, devletin her yöne hakimiyetini, gücünü ve koruyuculuğunu temsil eder. Bu kartallar, bir zamanlar Konya Kalesi'nin surlarında şehri kötülüklerden koruyan tılsımlı bekçilerdi.   

Kanatlı Melek Figürleri: Bu kabartmalar ise cennetten gelen koruyucuları, ilahi varlığı ve iyi şansı simgeler. Selçuklu sanatında sıkça rastlanan bu figürler, yapıları ve şehirleri manevi bir koruma altına alırdı.   

Müzede gezinirken Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait diğer hazinelere de göz atmayı unutmayın. İnanılmaz bir incelikle işlenmiş ahşap kapı ve pencere kanatları, mermer üzerine yazılmış zarif mezar taşları ve sandukalar, farklı yapılardan getirilmiş kitabeler... Her biri kendi döneminin sanat anlayışını ve zanaatkarlığını gözler önüne seriyor.   

Selçuklu sanatının bu müzedeki taş ve ahşap örnekleri sizi büyülediyse, komşusu olan ve çini sanatının zirvesi sayılan Karatay Medresesi (Çini Eserler Müzesi)'ni de mutlaka görmelisiniz. Konya'nın merkezindeki bu tarihi hazinelerden sonra, şehrin biraz dışında, eski bir Rum köyü olan Sille'de bulunan ve Türkiye'de bir benzeri olmayan Zaman Müzesi'ni ziyaret ederek gezinize farklı bir boyut katabilirsiniz.   

Hazır Buraya Kadar Gelmişken: Konya'nın Selçuklu Üçgenini Tamamlayın

İnce Minareli Medrese'den çıktığınızda Selçuklu tarihine doyduğunuzu ama daha fazlasını istediğinizi biliyoruz. Şanslısınız ki, Konya'nın kalbinde, yürüyerek keşfedebileceğiniz bir Selçuklu Üçgeni sizi bekliyor.

Alaeddin Tepesi ve Camii: Hemen karşınızdaki tepeye çıkıp şehrin panoramik manzarasını izleyin ve Anadolu'nun en eski camilerinden birinin avlusunda soluklanın.   

Karatay Medresesi (Çini Eserler Müzesi): Taş işçiliğinin büyüsünden sonra, şimdi de Selçuklu çini sanatının göz alıcı dünyasına dalın. İnce Minareli'nin komşusu Karatay sizi bekliyor.   

Mevlana Müzesi: Konya'ya gelmişken, şehrin manevi kalbi olan Mevlana Müzesi'ni ziyaret etmeden dönmek olmaz. Alaaddin Bulvarı'ndan keyifli bir yürüyüşle kolayca ulaşabilirsiniz.   

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Soru 1: İnce Minareli Medrese (Taş ve Ahşap Eserler Müzesi) giriş ücreti ne kadar ve Müzekart geçerli mi?Cevap: Giriş ücretleri sezona ve yıla göre değişebilmektedir. En güncel bilgi için gitmeden önce T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın resmi sitesini kontrol etmek en doğrusu. Ancak evet, müzede Müzekart geçerlidir ve Müzekart'ınız varsa ücretsiz girebilirsiniz.   

Soru 2: Müzenin ziyaret saatleri nedir? Haftasonu açık mı?Cevap: Müze haftanın her günü ziyarete açıktır. Ziyaret saatleri yaz ve kış dönemine göre farklılık gösterir. Genellikle yaz döneminde (1 Nisan - 31 Ekim) 09:00 - 19:00, kış döneminde (31 Ekim - 1 Nisan) ise 09:00 - 17:00 saatleri arasında açıktır. Yine de, özel günler veya bakım çalışmaları nedeniyle saatler değişebileceğinden, ziyaretinizi planlamadan önce resmi kaynaklardan teyit etmenizi öneririz.   

Soru 3: İnce Minareli Medrese'ye nasıl gidilir? Konumu nerede?Cevap: Medrese, Konya'nın tam kalbinde, Alaaddin Tepesi'nin hemen karşısında, Alaaddin Bulvarı üzerindedir. Şehir merkezindeki çoğu yerden yürüyerek kolayca ulaşabilirsiniz. Tramvay kullanırsanız Alaaddin durağında inmeniz yeterlidir.   

Kaynak: İnce Minareli Medrese hakkında daha fazla resmi bilgi ve güncel duyurular için T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı (https://turkishmuseums.com/museum/detail/2133-konya-tas-ve-ahsap-eserleri-muzesi-ince-minare/2133/1) ziyaret edebilirsiniz.