Samsun’a geldiniz, meşhur sahilinde yürüdünüz, belki lezzetli pidesini de tattınız... Peki, bu güzel Karadeniz şehrinin ruhuna gerçekten dokunmak, hikayesini kendi ağzından dinlemek için nereden başlamalısınız? Cevap basit: Şehrin tam kalbinde, sizi bekleyen bir hafıza merkezinden, yani Samsun Kent Müzesi'nden. Eğer Samsun gezinizde listenizin başında Samsun Kent Müzesi’nde yapılacak şeyler varsa, doğru adrestesiniz. Burası sadece eski eşyaların sergilendiği sıradan bir yer değil, aynı zamanda şehrin sosyal, tarihi ve kültürel belleğini gelecek nesillere aktaran capcanlı bir merkez. Hatta o kadar başarılı ki, Avrupa'nın en prestijli müzeleri arasına girerek XX. Luigi Micheletti Ödülleri'nde finalist olmuş bir yer. Gelin, bu özel müzenin kapısından birlikte girelim ve Samsun'u yeniden keşfedelim.   

Tarihi demiryolu lojmanlarında kurulan müzede kentin sosyal tarihini öğrenin

Müzeye adımınızı atmadan önce, sizi zamanda yolculuğa çıkaran iki ahşap yapı karşılıyor. Bu binaların kendisi bile başlı başına bir sergi nesnesi. 1928 yılında, Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki o büyük kalkınma hamlesinin bir parçası olarak inşa edilmişler. O dönemde ülkeyi demir ağlarla örme projesi ne kadar önemliyse, o demir ağları işletecek insanlar da o kadar önemliydi. İşte bu binalar, Samsun-Sivas Demiryolu'nda çalışan personel için lojman ve idari ofis olarak kullanılıyordu.   

Bu yapıların hemen yanında duran daha küçük bina ise şehrin sosyal hayatının bir başka tanığı: Demirspor Lokali. O yıllarda bir şehrin adıyla anılan "Demirspor" kulübüne sahip olması, o kentin modernleşme yolculuğunda ne kadar önemli bir durak olduğunun göstergesiydi. Bu lokal, yıllarca demiryolu çalışanlarının ve sporcuların buluşma noktası, sevinçlerini ve hüzünlerini paylaştığı bir mekân oldu.   

Yıllar sonra, Tarihi Kentler Birliği'nin "Her Kente Kent Müzesi" projesi kapsamında bu değerli yapılar kamulaştırılıp restore edildi ve 2013 yılında şehrin hafızasını barındırmak üzere kapılarını açtı. Yani siz müzeyi gezerken sadece vitrinlerdeki objelere değil, aynı zamanda duvarlarına Cumhuriyet ruhu sinmiş bu tarihi binaların da hikayesine tanıklık ediyorsunuz.   

Samsun'un tütüncülük geçmişi ve el sanatları hakkında bilgi edinin

Binadan içeri girdiğinizde sizi Samsun'un ekonomik ve kültürel DNA'sını oluşturan iki önemli unsur karşılıyor: Tütün ve zanaat. Müzenin en etkileyici bölümlerinden biri, bir zamanlar şehrin en önemli geçim kaynağı olan tütüncülüğe ayrılmış. Bu bölümde sadece tütünün tarımsal hikayesini değil, aynı zamanda bir şehri nasıl şekillendirdiğini, ailelerin kaderini nasıl etkilediğini ve yarattığı kültürü de görüyorsunuz. Fotoğraflar, belgeler ve o döneme ait eşyalar, sizi tütün tarlalarından fabrikalara uzanan bir yolculuğa çıkarıyor.   

Bu ekonomik canlanmanın yarattığı sosyal hayat ise müzenin "Geleneksel Çarşı-Arasta" bölümünde hayat buluyor. Bu kısım, sizi adeta eski bir Samsun sokağında gezintiye çıkarıyor. O dönemin el sanatları, dükkanları ve esnaf kültürü o kadar güzel canlandırılmış ki, kendinizi bir an o zamanlarda hissedebilirsiniz. Bu bölüm, şehrin sadece tütünden ibaret olmadığını, aynı zamanda zengin bir zanaatkar kültürüne sahip olduğunu da gözler önüne seriyor.   

Müzenin bu kadar zengin olmasının sırrı ise tam bir şehir dayanışması. Samsun Ticaret ve Sanayi Odası'ndan Eczacılar Odası'na kadar pek çok kurum, arşivlerini açarak bu hafıza merkezinin oluşumuna katkıda bulunmuş. Bu sayede müze, sadece geçmişi sergilemekle kalmıyor, aynı zamanda şehrin ortak belleğini de yaşatıyor.   

Mübadele dönemine ait hüzünlü anıları dinleyin

Samsun Kent Müzesi'nin belki de en dokunaklı ve unutulmaz bölümü, mübadele yıllarına ayrılan kısmı. 1923 yılında Türkiye ve Yunanistan arasında imzalanan nüfus mübadelesi anlaşmasıyla yüz binlerce insan, doğdukları toprakları geride bırakarak bilmedikleri bir geleceğe göç etmek zorunda kaldı. Samsun, bu büyük göç dalgasında binlerce mübadilin Anadolu'ya ilk adımını attığı en önemli limanlardan biriydi.   

Müze, bu büyük insani dramı rakamlarla veya kuru tarihi bilgilerle anlatmak yerine çok daha etkileyici bir yol seçmiş. "Sözlü Tarih" bölümünde yer alan kioskların başına oturduğunuzda, o günleri yaşamış birinci kuşak mübadillerin kendi seslerinden anılarını dinleme fırsatı buluyorsunuz. Kendi ağızlarından anlattıkları o hüzünlü ayrılış hikayeleri, gemide geçen zorlu günler ve yeni vatanlarındaki ilk anları... Tarih kitaplarında okuyamayacağınız kadar gerçek, bir o kadar da insani bu anılar, mübadele gerçeğini tüm çıplaklığıyla yüzünüze vuruyor.   

Bu bölüm, ziyaretçiyi bir izleyici olmaktan çıkarıp adeta bir tanık haline getiriyor. O insanların sesindeki hüznü, umudu ve direnci duyduğunuzda, tarihin sadece büyük olaylardan değil, sayısız kişisel hikayeden oluştuğunu anlıyorsunuz. Müzenin bu konudaki hassasiyeti, Türkiye'nin ilk mübadele müzesi olan Alaçam Mübadele Müzesi ile yaptığı iş birliğinden de belli oluyor. Bu sayede müze, ziyaretçilerine sadece bilgi değil, aynı zamanda derin bir empati deneyimi de sunuyor.   

Hazır Buraya Kadar Gelmişken...

Samsun Kent Müzesi'nde şehrin ruhunu ve geçmişini öğrendikten sonra, şimdi o tarihin yaşandığı sokaklara çıkma zamanı! Müzeden çıktığınızda gezinize devam edebileceğiniz birkaç harika önerimiz var:

Gazi Müzesi: Kent Müzesi'ne sadece birkaç dakikalık yürüme mesafesinde bulunan bu yapı, Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a geldiğinde kaldığı Mıntıka Palas otelidir. Kent Müzesi'nde öğrendiğiniz Milli Mücadele hikayesini, olayın kahramanının konakladığı yerde daha derinden hissedebilirsiniz.   

Bandırma Vapuru ve Milli Mücadele Parkı: Milli Mücadele'yi başlatan o tarihi yolculuğun sembolü olan Bandırma Vapuru'nun birebir kopyasını ziyaret etmeden Samsun'dan ayrılmayın. Müze geminin içinde o günleri adeta yeniden yaşayacaksınız.   

Samsun'daki tüm müzeler ve tarihi noktalar hakkında daha fazla fikir edinmek için (https://www.yerelrehber.com/tr/il/samsun) yazımıza mutlaka göz atın.

Eğer gezinizi tam bir Samsun turuna dönüştürmek isterseniz, sizin için hazırladığımız kapsamlı Samsun Turları'na bakmayı unutmayın.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Samsun Kent Müzesi nerede ve nasıl gidilir? Müze, Samsun'un merkez ilçesi İlkadım'da, Cumhuriyet Caddesi üzerinde yer alıyor. Konumu çok merkezi olduğu için ulaşım oldukça kolay. Tramvay kullanıyorsanız "Gar İstasyonu" durağında inip kısa bir yürüyüşle müzeye ulaşabilirsiniz. Otogardan veya şehrin farklı noktalarından gelen birçok otobüs hattı da müzenin yakınından geçmektedir.   

2. Samsun Kent Müzesi giriş ücreti ne kadar ve ziyaret saatleri nedir? Müze ziyaret bilgileri zamanla değişebilmektedir. Aşağıdaki tablo en güncel bilgilere ulaşmanıza yardımcı olacaktır, ancak gitmeden önce telefonla teyit etmenizi öneririz.

3. Müzeyi gezmek ortalama ne kadar sürer? Müzenin zengin içeriğini sindirerek ve keyfini çıkararak gezmek için ortalama 1.5 ila 2 saat ayırmanız yeterli olacaktır. Özellikle sözlü tarih kayıtlarını dinlemek ve tüm detayları incelemek isterseniz bu süre biraz daha uzayabilir.

Kaynakça: Müze hakkında en güncel ve resmi bilgilere ulaşmak için T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın ilgili sayfasını ziyaret edebilirsiniz:(https://samsun.ktb.gov.tr/TR-362754/samsun-kent-muzesi.html)